Langs het Canal du Nivernais, Bourgondië

Al fietsend naar Santiago de Compostela kun je vanuit Nederland diverse fietsroutes volgen, bijvoorbeeld westelijk via Cambrai, Parijs en Orléans of oostelijker via de Ardennen, de Champagne en Auxerre richting Nevers en La Châtre, zoals beschreven in het routeboekje Langs Oude Wegen deel 1. De westelijke route reden we al eens (reisverslag), en nu verkenden we de oostelijke variant tot aan het bedevaartsoord Vézelay met zijn beroemde basiliek, dat ooit een belangrijke pleisterplaats op weg naar Santiago was.

Pech onderweg

Van Utrecht naar Luik

In twee dagen willen we van Utrecht naar Maastricht fietsen, maar dat gaat niet helemaal van een leien dakje. De eerste dag fietsen we vlotjes over de grote rivieren en door het Brabantse land naar de jeugdherberg van Valkenswaard, maar als we de volgende ochtend over de smalle paadjes van de Belgische Kempen rijden, begint een van de Santos Travelmasters onheilspellend te kraken, en even later blijkt de trapas geheel uitgelopen en kan er van fietsen geen sprake meer zijn.

Het is zondag, dus de fietsenmaker is geen optie. Intussen prijzen we ons gelukkig dat we niet in een of ander Verweggistan zitten. Omdat we weinig voelen voor een lange wandeltocht met de fiets aan de hand, improviseren we van twee stuurtasriemen en een broekriem een sleepkabel (tip!) en slagen er voorzichtig fietsend in het NS-station van Maarheze te bereiken om de trein naar huis te nemen. Een paar weken later hervatten we de tocht en arriveren we via Belgische plaatsjes als Opitter (bierbrouwerij) en As (Lourdesgrot) alsnog in Maastricht.

Bij Lierneux, Ardennen

Via Luik naar Stoumont

Langs het Albertkanaal fietsend (Ravel 1) bereiken we Luik, waar we even moeten zoeken om het fietspad over de Maasbrug te vinden. Hier duiken we de Ardennen in. Voorlopig volgen we het fietspad langs de oever van de Ourthe (Ravel 5) en hoeven we geen meter te klimmen. In Comblain-au-Pont slaan we af en rijden verder over de RV8 langs de Amblève naar Stoumont, over een weg met niet al te veel verkeer. Op camping Les Salins in Stoumont is het een gezellige boel, met muziek, bier en friteswalmen; een eind van het café vandaan is er voor de rustzoekers ook een stil kampeerveldje langs het mooie riviertje de Lienne.

Bij Orval, Gaume

Door de Ardennen

In Stoumont pakken we de route op die beschreven staat in de onvolprezen gids Langs Oude Wegen van Clemens Sweerman, en we blijven die volgen tot ons einddoel Vézelay. De weg klimt door de bossen omhoog naar Lierneux, op een hoogte van bijna 600 meter. Het klimaat is hier ruig, en 's winters ligt er vaak sneeuw, maar nu, in augustus, is het alleen maar kil en nattig. Veel mensen lijken er niet te wonen in dit ietwat verarmd ogende gebied, met weinig voorzieningen. We dalen af naar de bovenloop van de Ourthe en rijden vlotjes naar Bastogne, dankzij de rugwind en een glad fietspad over een oude spoorbaan. Na Bastogne is het voortdurend klimmen en dalen geblazen, zodat we deze dag uiteindelijk maar liefst 1100 hoogtemeters op de teller hebben, meer dan in menige Alpenetappe. We zien in deze streek opvallend veel nieuwe, luxe huizen; ze blijken van Luxemburgers die vlak over de grens veel goedkoper kunnen bouwen en wonen. De beheerster van camping Aux Sources de Lescheret is er niet blij mee; ze drijven de prijzen alleen maar op. Vergeleken met onze vorige pleisterplaats is deze natuurcamping, die ook al door Nederlanders wordt gedreven, een oase van rust, prachtig gelegen aan twee meertjes. Zeker aanbevolen voor de fietskampeerder!

Montmédy, citadel

Orval en Montmédy

We dalen verrassend steil af naar de abdij van Orval aan de Franse grens, waar een voortdurende stoet trappistdrinkers met volgeladen steekkarren naar buiten komt. De abdij is een vreemdsoortig bouwsel met Jugendstilaccenten, in 1926 opgericht op de resten van het cisterciënser klooster, waar in de middeleeuwen vele Santiago-pelgrims bivakkeerden. Een paar kilometer verderop, vlak over de Franse grens, is de 13e- tot 15e-eeuwse basiliek in het bedevaartsdorpje Avioth zeker het steile klimmetje waard. Zo'n imposante, met fraai beeldhouwwerk versierde kerk hadden we in dit landelijke gebied niet verwacht.

Montmédy, citadel

Een paar kilometer verderop moeten we veel langer en steiler klimmen naar de historische citadel van Montmédy, die evenmin te missen is, ook al bestaat het grootste deel van de gebouwen nog steeds uit half ingestorte krotten. Toch wat merkwaardig in het moderne Frankrijk, waar dit soort historische monumenten meestal grondig gerestaureerd en vertoeristiseerd is. Vanaf de dubbele stadsomwalling, die slechts voor een deel gratis toegankelijk is, hebben we een panoramisch uitzicht over de omgeving.

Luppy-sur-Loison, kasteel

Oorlogsgebied

We kennen het landschap in deze buurt, want ooit, in 1999, reden we hier vlak voor de totale zonsverduistering driftig met de auto rond, op zoek naar die ene opklaring op het moment suprème, die we nog vonden ook. Nu schijnt de zon onbelemmerd in het glooiende gebied, waar enorme begraafplaatsen uit de Eerste Wereldoorlog liggen. Over een valsplatweg dalend zoeven we het Maasdal in, waarbij we even opgehouden worden door een zeldzame lekke band. De camping van Dun-sur-Meuse heeft de allure van een vluchtelingenkamp, maar ja, het is augustus en heel Frankrijk heeft vakantie.

Butte de Montfaucon

De Champagne

Een niet al te steile klim brengt ons bij de Butte de Montfaucon, een opvallende heuvel met een enorme gedenkzuil voor de Amerikaanse gevallenen in WOI. De zuil is te beklimmen, maar we vinden het uitzicht vanaf het platform bovenaan de monumentale trap al mooi genoeg. Na Varennes duiken we een dicht bos in, waar het volgens het routeboekje nog wemelt van de loopgraven en granaatscherven. Het is voorlopig het laatste beschutte gebied, want nu komen we op het kalkplateau van de Champagne, een vrijwel boomloze streek met eindeloze, glooiende graan- en bietenakkers.

Akkers in de Champagne

Af en toe doet het landschap aan de Spaanse meseta denken. Dorpen zijn er niet veel, en wijnstokken zien we helemaal niet in deze buurt; die groeien een stuk westelijker, bij Reims. We hebben wind mee en de zon schijnt, en zo wordt het een heel aangename tocht over stille wegen, met prachtige vergezichten over de velden. De ongelukkige fietser die hier bewolking, regen en tientallen kilometers lang wind tegen treft, zal er vast heel anders over denken. (Meer over de Champagne op ons Wijde Wereld Blog.)

De basiliek van L'Épine

Al ver voor Châlons-en-champagne zien we de torenspitsen van de enorme, flamboyant-gotische basiliek van l'Épine, een oude bedevaartsplaats. In de kerk ontdekken we een beeld van de heilige Jacobus met zijn staf, ransel en mantel. Verbazingwekkend genoeg ontmoeten we op het voorplein van de kerk de auteur van ons routeboekje, die ook op de fiets onderweg is. Hij weet precies hoever we nog moeten rijden naar Châlons en hoelang de volgende etappe is.
We overleven de nacht op de dure boevencamping van Châlons zonder dat we iets kwijtraken, maar zien 's ochtends wel de gendarmerie arriveren en een kennelijk opengebroken camper onderzoeken, geheel in lijn met alle horrorverhalen over deze camping op de diverse reviewsites.

Landschap bij Troyes

We rijden nog een hele dag over de stille, vaak kaarsrechte wegen van de glooiende champagne, alweer met prachtig helder weer. Tussen alle velden met windmolens is een monument op de plek waar Jeanne d'Arc ooit heeft gebeden zo ongeveer de grootste bezienswaardigheid, maar toch is het een aangename rit naar Troyes, een bezienswaardige stad aan de Seine. In het centrum vallen vooral de eeuwenoude scheve vakwerkhuizen op en de bezienswaardige gotische kathedraal met de beroemde gebrandschilderde ramen.

Vakwerkhuis in Troyes

Van Troyes naar Auxerre

Na Troyes verandert het landschap flink. De route doorkruist geen eindeloze akkers meer, maar kronkelt door een lieflijk landschap met aardige dorpjes, meestal rijkelijk voorzien van bakken met bloeiende geraniums. Het routeboekje wijst ons telkens weer op dorpen met een "overdekte wasplaats", waarvan de speciale attractie ons een beetje ontgaat, al dragen ze natuurlijk wel bij aan het pittoreske gehalte van de omgeving. In het Chablisdorp Ligny, ook al voorzien van een wasplaats, beginnen we aan een flinke klim naar Egriselles, waar we een prachtig uitzicht op het lager gelegen Auxerre hebben.

Sluis in het Canal du Nivernais

Langs het Canal du Nivernais

Het oude centrum van Auxerre ligt op een heuvel aan de Yonne, en door smalle straatjes lopen we omhoog naar opvallend ranke en hoge gotische kathedraal. In de kerk dalen we in de crypte af om een bijzonder 11e-eeuws fresco van een gevleugelde Christus te paard te bewonderen.

Fresco van Christus te paard
in de kathedraal van Auxerre

We vervolgen de fietstocht over het oude jaagpad van het Canal du Nivernais, dat ooit in gebruik was om hout uit de Morvan naar Parijs te vervoeren. Het kanaal was lang verwaarloosd, maar het is uitgebaggerd en de sluizen zijn gerepareerd, zodat het nu weer geschikt is voor de recreatievaart.

Les Rochers Saussois

We schieten goed op, want het pad is geheel geasfalteerd, en anders dan in Duitsland en Oostenrijk rijden er ook in het hoogseizoen langs de rivieren in Frankrijk nog niet veel fietsers die de doorgang versperren. Het fietstoerisme staat hier nog in de kinderschoenen. Vlak voor de afslag naar Vezelay passeren we de Rochers Saussois, steile kalkrotsen langs het water die populair zijn bij rotsklimmers, en dan klimmen we in Châtel-Censoir door het bos het rivierdal uit.

Uitzicht op Vézelay

Vézelay

Als we na een stevige helling het bos uitkomen, zien we in de verte Vézelay op een heuveltop liggen. Het historische camino-bedevaartsoord oogt ondanks het toerisme nog altijd als een bescheiden dorp, met de kathedraal boven alle bebouwing uitstekend. In deze landelijke omgeving kun je je gemakkelijk voorstellen dat het panorama er in de middeleeuwen niet veel anders uitgezien zal hebben.

De kathedraal van Vézelay

Na een laatste klim rijden we door de drukke hoofdstraat van Vézelay omhoog naar de Ste.-Madeleine, de romaanse kathedraal die in de late middagzon een warmgele tint heeft. Vanaf de 300m hoge heuvel waarop Vézelay ligt hebben we naast de kerk een prachtig uitzicht over het Bourgondische land. Een mooi besluit.

Jacobsschelp in het plaveisel

De volgende ochtend nemen we vanuit het vlakbij gelegen Clamecy een rechtstreekse trein naar Parijs, vanwaar we huiswaarts keren. We zijn het erover eens dat we deze afwisselende route door een relatief onbekend deel van Frankrijk aan iedere fietsende Santiagoganger kunnen aanbevelen (iets na Vézelay, in Névers, begint deel 2 van Sweermans' route Langs Oude Wegen, zie ons Caminoverslag). Enige fietsconditie is wel gewenst, omdat het venijn aan het begin zit, in de Ardense hellingen. Ook de wind in de Champagne kan flink tegenwerken (de route loopt zuidwestwaarts).