Het gebied rond de Golf van Napels heeft zijn reputatie vooral te danken aan de hoog opdoemende Vesuvius en de antieke stad Pompeii, maar deze streek heeft veel meer te bieden. Het bloemeneiland Capri, de borrelende Solfatara, de prachtig bewaard gebleven Villa Poppaea zijn stuk voor stuk de moeite van een bezoek waard. Je kunt een stedentrip naar Napels prima combineren met de vele bezienswaardigheden buiten de stad, want het openbaar vervoer is prima geregeld.

Weinig steden uit de Oudheid zijn zo goed bewaard gebleven als Pompeii, dat in 79 na Chr. door een zes meter dikke laag vulkanische as uit de Vesuvius bedekt werd. Ondanks de drukte, de hitte in de zomer en de slechte staat waarin delen van de opgravingen door verwaarlozing verkeren, mag je een bezoek aan deze zo dramatisch aan haar eind gekomen provincieplaats zeker niet missen. Nergens kun je zo'n goede indruk krijgen van het leven in een Romeinse stad. Hier zie je hoe de cafés en winkels eruitzagen, zoals een bakkerij en een ijzerhandel, en in wat voor huizen de rijken en de armen woonden.

Amfitheater

In het amfitheater werden gladiatorengevechten gehouden Dit theater is ook te zien op een fresco in het Archeologische Museum in Napels, en daarop is te zien hoe er een zeil als zonnescherm over een deel van de tribunes is gespannen. In het amfitheater werd in 1972 de bekende film Live at Pompeii van de popgroep Pink Floyd opgenomen, waarin de groep zes nummers speelde, gelardeerd met opnamen van gloeiende lava en de Vesuvius.

Nog altijd is een vijfde deel van Pompeii niet opgegraven, terwijl grote delen van de blootgelegde delen voor bezoekers afgesloten zijn. Ook enkele van de beroemde huizen zijn op wisselende tijdstippen gesloten, vaak vanwege een tekort aan toezicht en om de monumenten te sparen. Hierover vind je informatie bij de ingang.

Villa dei Misteri, Pompeii

Villa dei Misteri

Vlak buiten de stadsmuren staat de Villa dei Misteri, een van de beroemdste villa's van Pompeii, met prachtige fresco's waarop te zien is hoe een meisje in de mysteriën van Dionysus wordt ingewijd. Niet alle geleerden zijn het overigens eens over de precieze betekenis van het verhaal dat op de fresco's wordt afgebeeld.
Tip: wil je meer weten over Pompeii, lees dan Pompeii van Mary Beard, met vele wetenswaardigheden over het dagelijks leven in Pompeii ten tijde van de vulkaanuitbarsting. De schrijfster heeft een kritische, frisse blik en weet de nodige mythes te ontzenuwen.

Herculaneum

Een bezoek aan Herculaneum vormt een goede aanvulling op een bezoek aan Pompeii, of kan zelfs eerste keuze zijn als je weinig tijd hebt. Doordat Herculaneum niet door asregens werd getroffen, maar door een gloeiende modder- en lavastroom, zijn de huizen er vaak beter bewaard gebleven, tot aan de verkoolde steunbalken en de bovenverdiepingen aan toe. De stad lag bedekt onder een laag lava van 20 meter, en het is goed te zien hoe hoog het nieuwe Ercolano boven de resten uit de Romeinse tijd ligt. Dan wordt ook duidelijk dat een groot deel van de stad (zeker tweederde) nog altijd verborgen ligt.

Het Romeinse huis

Herculaneum trekt veel minder bezoekers dan Pompeii en meestal kun je hier rustig rondwandelen tussen de hoge huizenblokken, zonder gehinderd te worden door ronddravende grote groepen toeristen. Er zijn in Herculaneum hoogstwaarschijnlijk slechts weinig slachtoffers gevallen bij de uitbarsting van de Vesuvius, want in tegenstelling tot Pompeii zijn hier nauwelijks lichamen gevonden; blijkbaar konden de inwoners op tijd vluchten. Bezoek vooral het huis van Neptunus en Amphitrite, waar schitterende wandmozaïeken zijn gevonden (foto). Dit en diverse andere huizen zijn zo goed bewaard gebleven, dat ze met weinig moeite weer voor bewoning geschikt te maken zouden zijn.

Karrensporen en loden pijpen

Het zijn niet alleen de villa's, fresco's en beelden die een bezoek aan Pompeii en Herculaneum zo boeiend maken, maar vooral ook de details uit het dagelijks levenvan de bevolking. Let bijvoorbeeld op de parallelle uithollingen in de straatstenen, veroorzaakt door karrensporen, op de graffiti op de muren en de loden waterleidingen, die tot veel speculaties over de kwalijke gevolgen op de gezondheid van de inwoners geleid hebben.

Trek voor een bezoek aan Pompeii een hele dag en voor Herculaneum een halve dag uit, dan heb je voldoende tijd om (bijna) alles rustig te bekijken. Beide plaatsen zijn vanuit Napels met de Circumvesuviana-trein snel te bereiken (haltes Pompei Scavi en Ercolano).

Villa Poppaea in Torre Annunziata

Oplontis – Villa Poppaea

Vlak bij Pompeii, in Torre Annunziata, ligt de Villa Poppaea, ook wel aangeduid met Scavi di Oplontis. Deze Romeinse villa was mogelijk een buitenverblijf van keizer Nero's vrouw Poppaea Sabina en is absoluut een bezoek waard vanwege de zeldzaam goed bewaarde muurschilderingen. Als je geluk hebt en er niet al te veel bezoekers zijn, kun je hier in alle rust ronddwalen – en je voor even de bewoner van een Romeins landhuis wanen.

Fresco in Villa San Marco

Het combiticket voor de Villa Poppaea geeft ook toegang tot twee Romeinse villa's in het antieke Stabiae, de Villa Arianna en de Villa San Marco, die beide op zo'n half uur lopen van het station van Castellamare di Stabia liggen (vraag de weg of download de gps-track, de route is slecht aangegeven). Deze villa's zijn interessant vanwege de muurschilderingen, maar ook vanwege het prachtige uitzicht op de Vesuvius (vooral Villa Arianna). Bedenk wel dat sommige fresco's in Villa Arriana door foto's zijn vervangen; de fresco's zijn bij vroegere opgravingen door de Bourbons verwijderd. Ook hier kun je vaak in alle rust ronddwalen; de grote toeristenmeute komt hier niet. Voor een bezoek aan deze drie villa's met de Circumvesuviana-trein vanuit Napels kun je gerust een hele dag uittrekken.

Tip:

Wil je een aantal opgravingen (Pompeii, Herculaneum en de villa's in Stabia, Oplontis en Boscoreale) bezoeken, kun je een voordelig combi-ticket van € 20 aanschaffen voor bezoek op drie achtereenvolgende dagen. Bij de villa's in Stabiae wordt dit niet verkocht, wel in Oplontis, waar de rij voor de kassa veel minder lang is dan in Pompeii of Herculanaeum.

Campi Flegrei

Ten noordwesten van Napels ligt een vulkanisch gebied dat ooit bekend stond als de toegang tot de hel en waar het nog immer rookt en borrelt. Naast veel drukte en troosteloze woonkazernes kent dit gebied toch nog enig natuurschoon en kan het bogen op een aantal unieke attracties, zoals de vulkaan Solfatara bij Pozzuoli, waar  je gloeiendhete borrelende modderpoelen kunt bekijken; af en toe stijgen er ook vervaarlijke, naar zwavel stinkende rookpluimen op. In deze vulkaan ligt merkwaardig genoeg ook een prima camping, een goed uitgangspunt voor tochtjes in de omgeving.

De termen van Baia met het fort (museum)

De bodem in dit gebied stijgt en daalt soms spectaculair.In Pozzuoli steeg de bodem in de lente van 1990 met enkele centimeters per maand en tussen 1982 en 1984 met bijna twee meter. De Romeinse ruïnes in deze plaats hebben lange tijd onder water gestaan. Vooral het amfitheater, dat plaats bood aan 40.000 mensen, is een bezoek waard. Een andere aardige attractie in dit gebied is het archeologische park van Cuma met de Grot van de Sybille, waar ooit het orakel zat dat door Aeneas geraadpleegd werd. De lange, trapeziumvormig uitgehakte gang in dit complex maakt nog altijd een geheimzinnige indruk door het licht dat door spleten naar binnen valt.

Omgekeerde vijgenboom, thermen van Baia

Baia

Westelijk van Pozzuoli ligt Baia (treinstation Fusaro van de Linea Cumana), dat in de Romeinse keizertijd een hedonistisch lustoord was, waar in de termen grote feesten werden gehouden. De baden werden gevoed met zwavelhoudend warm water, dat hier uit de diepte opborrelde. Pompeius, Julius Caesar, Nero en Hadrianus hadden hier villa's. De thermen zijn niet echt spectaculair, maar wel uitgestrekt en heel rustig, en bij mooi weer kun je hier een paar aangename uren doorbrengen, met mooie uitzichten over de haven van Baia, de baai en op het kasteel, waar een archeologisch museum is gevestigd (zelfde toegangsbewijs). Bekend is de Tempel van Mercurius, dat vóór de bouw van het Pantheon de grootste koepel ter wereld was (doorsnede 21,5 m). De akoestiek is heel bijzonder. Neem ook een kijkje bij de op zijn kop groeiende vijgenboom, vlak bij de tempel.

Capri

Het eiland Capri is al vaak bezongen en dat is nog steeds terecht. Ondanks de grote stroom toeristen is een bezoek zeker de moeite waard. Als je eenmaal de drukke haven van Marina Grande achter je gelaten hebt en over mooie wandelpaden het eiland verkent, zul je ontdekken dat je hier in alle rust van schitterende uitzichten en natuur kunt genieten, vooral op een mooie voorjaarsdag als alles hier in bloei staat en de citroenen rijp aan de bomen hangen.

De boten naar Capri vertrekken enkele malen per uur uit Napels en Sorrento (prijs overtocht € 15 - € 18, afhankelijk van het type schip). Capri wil wel een beetje exclusief blijven; misschien is het daarom verboden op houten klompen of met ontbloot bovenlijf buiten rond te lopen, te kamperen en in de openlucht naar de radio te luisteren.

Van Sorrento tot Amalfi

Vanuit Sorrento, dat eveneens een goede uitvalsbasis voor een verkenning van deze streek vormt, kun je de schitterende Amalfitaanse kust verkennen. De autorit langs de woeste kust via schilderachtige plaatsen als Positano, Praiano en Amalfi is ronduit schitterend, maar de verkeersdrukte is vaak aanzienlijk, met filevorming op bochtige gedeelten en in de dorpen en je moet dan ook beslist geen haast hebben op deze toeristische route tussen de steile berghellingen en de zee.

Deze kust biedt ook uitstekende wandelmogelijkheden langs de hellingen, met fabuleuze uitzichten en paden langs een tapijt van mediterrane bloemen die al vroeg in het voorjaar uitbundig bloeien, dankzij de zonnige ligging op het zuiden. Ook passeer je tal van wijngaarden en citrusplantages, die door de lokale bevolking nog altijd zorgvuldig onderhouden worden. Af en toe kun je zelfs nog muilezels zien die voor het transport naar afgelegen woningen zorgen. In Amalfi en Positano zijn gidsjes met wandelroutes verkrijgbaar, zoals Landscapes of Sorrento, Amalfi and Capri uit de Sunflower-reeks, evenals landkaarten. 

Paestum

Als je na de route langs de Amalfitaanse kust bij Salerno naar het zuiden afbuigt, bereik je na circa 30 km de spectaculaire tempels van Paestum, die vlak langs de kust in een uitgestrekt landschap van cipressen en oleanders staan. Deze Griekse tempels, restanten van de belangrijke oude stad Poseidonia, zijn in 1750 toevallig ontdekt en inmiddels uitgebreid gerestaureerd.

Er zijn in totaal drie Dorische tempels bewaard gebleven, waarvan die van Neptunus het indrukwekkendst is; deze tempel dateert uit de 5e eeuw v. Chr. en is een van de gaafste Dorische tempels in heel Europa. Of de tempel echt aan Neptunus gewijd was, is zeer twijfelachtig. Waarschijnlijk werd hier Hera vereerd, evenals in de zuidelijkste tempel, de Basilica.Vergeet in Paestum vooral niet het museum te bezoeken, waar je een graftombe kunt zien met daarin de beroemde fresco's van een man die in het water duikt en van een symposion. Dit zijn zeldzame voorbeelden van bewaard gebleven Griekse schilderkunst. De tombe werd overigens pas in 1968 ontdekt.
In het stadje Paestum, een veel minder pretentieus oord dan Sorrento of Amalfi, vind je een ruim aanbod aan hotels en langs het strand liggen in het pijnbomenbos een aantal campings. 's Avonds worden de tempels indrukwekkend verlicht.