Maastricht
Stedentrip Maastricht: van Vrijthof tot Sint-Pietersberg
In een dagje Maastricht kun je een leuke stadswandeling maken, shoppen in de binnenstad en een terrasje pakken, maar de Limburgse stad aan de Maas heeft veel meer te bieden, ruim genoeg om er een lang weekend door te brengen. En de mooie heuvelachtige omgeving met de Sint-Pietersberg en het Jekerdal is beslist een verkenning waard, ook ondergronds zelfs, in het uitgestrekte complex van mergelgangen.
Maastrichtse muren
Dat Maastricht een eeuwenoude stad is, kun je goed zien in het Jekerkwartier, waar het riviertje de Jeker tussen de huizen door stroomt. Hier zijn nog restanten van de oude stadsomwalling te zien, vooral in het pittoreske Lang Grachtje, waar de middeleeuwse stadsmuur uit 1229 met allerlei varens en rotsplanten is begroeid. Tot het begin van de 20e eeuw was de stadsmuur helemaal niet zichtbaar, omdat er kleine arbeiderswoninkjes tegenaan waren gebouwd. Aan het eind van het Lang Grachtje, bij de Sint Pieterstraat, is een gezellig, beschut terras.
Als je daar rechtsaf slaat, stuit je even later op de buitenste stadsmuur, die je in een bocht van de Nieuwenhofstraat kunt beklimmen. Vanaf deze veel zwaardere muur, die tegen kanonnen bestand moest zijn, heb je een mooi uitzicht over het stadspark en de gracht, eigenlijk een afsplitsing van de Jeker. Aan het eind van de muur zie je hoe de andere arm van de rivier de stad in wordt geleid – het water werd voor watermolens en door ambachtslieden gebruikt (Looiersgracht en Witmakersstraat in het Jekerkwartier verwijzen daar nog naar).
Maastrichtse pleinen en kerken
Het bekendste Maastrichtse plein is het Vrijthof, het grootste plein van de stad, waar André Rieu elke zomer in de openlucht een thuiswedstrijd speelt, het carnavalsseizoen op 11-11 wordt geopend en in augustus het eetfestijn Preuvenemint wordt gehouden. De ene kant van het plein wordt gedomineerd door een lange rij terrassen, voorzien van infraroodlampen, zodat je hier het hele jaar buiten kunt genieten van het uitzicht op de voor Nederland unieke "kerkentweeling" Sint Servaas (katholiek) en Sint-Jan (sinds 1633 protestant). Het straatje tussen de twee kerken heeft een toepasselijke naam: Het Vagevuur. De 12e-eeuwse Sint-Servaasbasiliek, de oudste kerk van Nederland, is tegen betaling te bezichtigen (€ 4,50, inclusief schatkamer), maar de Sint-Jan, een fraai voorbeeld van 14e-eeuwse Maasgothiek, kun je gratis binnenlopen. Een bijdrage wordt wel op prijs gesteld, vertelde de koster ons, want het onderhoud van de kerk kost kapitalen. De opvallende, 80 meter hoge rode toren is 's zomers te beklimmen en in de kerk worden regelmatig concerten gehouden.
Van het Vrijthof is het niet ver naar het Onze Lieve Vrouweplein, dat bijna even bekend is en zeker zo populair. Loop je via de Grote Staat en Kleine Staat (geen typfout), neem dan eerst een kijkje in de Dominicanenkerk, waarin nu een boekhandel is gevestigd – uniek in de wereld. Ze hebben er ook heel lekkere koffie.
Het Onze Lieve Vrouweplein is een veel intiemer plein dan het Vrijthof en kan aanspraak maken op de titel "gezelligste plein van Nederland". Het middendeel met zijn fraaie lindenbomen is stevig in handen van de horeca, zelfs in de winter. Tip: lees eerst even de recensies op Google Maps of Tripadvisor voor dat je hier een maaltijd bestelt.
Een bezoek aan het Onze Lieve Vrouweplein is niet compleet zonder een kaarsje op te steken in de kapel van de Sterre der Zee (een 15e-eeuws Mariabeeld), waar het altijd druk is. Al naar gelang het kerkelijk jaargetij verschilt de kleur van de mantel van het beeld. Het Kindje Jezus was ooit bloot, maar heeft ook een mantel gekregen, wat het wicht zijn rechterarm kostte.De deur in de kapel van de Sterre der Zee leidt naar het voorportaal van de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek, een sfeervolle kerk, die zeldzaam duister is door de smalle vensters. Die zijn te danken aan de Roermondse architect Pierre Cuypers, die de kerk in het begin van de 20e eeuw "mystiek" besloot te restaureren. Vanuit de kerk heb je een doorkijkje op de kapel van de Sterre der Zee en zie je dat de wanden bezet zijn met honderden zilveren ex-voto's, geschenken van dankbare gelovigen voor een verkregen gunst.
Zijn alle terrassen op het Onze Lieve Vrouweplein vol, wat zeker bij mooi weer geen uitzondering is, dan kun je altijd nog terecht op de Markt bij het stadhuis, waar nog veel meer cafés en restaurants zijn. Tussen het Onze Lieve Vrouweplein en de markt vind je allerlei bijzondere winkels, vooral op modegebied. Maastricht geldt dan ook als shoppingparadijs en trekt veel Belgen en Duitsers uit de wijde omgeving. Overal hoor je Frans en Duits, naast Limburgs en Randstad-Nederlands. Veel buitenlanders tref je ook tijdens de warenmarkten op de Markt, die op woensdag en vrijdag worden gehouden. Geschiedenisweetje: op dit plein vond in 1860 de laatste terechtstelling in Nederland plaats – het betrof een man die zijn schoonmoeder had vermoord.
Maastricht ondergronds
Maastricht ligt aan de voet van de Sint-Pietersberg, een 100 meter hoge plateauheuvel die gedeeltelijk is afgegraven (ENCI-kalksteenwinning) en wordt ondergraven idoor een uitgebreid gangenstelsel, dat ooit 150 km groot was. Een groot deel is ingestort, en er resteert nu nog zo'n 30 km van. Met Maastricht Underground kun je met een gids een bezoekje brengen aan het gangenstelsel, leerzaam en leuk! Aan het eind van de rondleiding heeft de gids nog een spannende verrassing in petto.
Een bezoek aan Grotten Noord kun je makkelijk combineren met Fort Sint-Pieter, een 18e-eeuwse vesting die onlangs gerestaureerd is en vanwaar je een mooi uitzicht over Maastricht en omgeving hebt. De gids vertelt allerlei wetenswaardigheden over het verleden van Maastricht als vestingstad, en ook hoor je waarom de stad Maastricht aan de westkant precies een halve cirkel vormt. Dat heeft iets met kanonnen te maken.
Cannerberg, voormalig Navo-hoofdkwartier
Heb je nog niet genoeg van de mergelgrotten, kun je een paar kilometer ten zuiden van Maastricht, vlakbij Chateau Neercanne, een bezoek brengen aan een geheimzinnige grotlocatie diep in de Cannerberg: het voormalige NAVO-hoofdkwartier, waar ten tijde van het hoogtepunt van de Koude Oorlog dagelijks in het diepste geheim zo'n 300 militairen de vliegbewegingen van het Warschau-pact en de Navo-bondgenoten in de gaten hielden. Vanuit het zwaaarbeveiligde grottencomplex kon een atoomaanval worden gecoördineerd.
Helaas is er van het NAVO-hoofdkwartier op de mergelgangen zelf na vrijwel niets bewaard gebleven; de wanden waren geïsoleerd met asbest, dat in een langdurige operatie is verwijderd. Daarbij werd het miltaire complex geheel gestript. Ook werd er 14.000 kubieke meter afval afgevoerd, dat uit angst voor spionage in de berg was opgeslagen. Sinds 2013 kun je het gangenstelsel in het weekend bezoeken met een gids van Stichting het Limburgs Landschap. Houd er wel rekening mee dat de nodige fantasie vereist is om je voor te stellen hoe het militaire leven in het NAVO-hoofdkwartier eruitzag, al zijn er wel wat foto's en voorwerpen te zien tijdens de rondleiding van ruim twee uur. Het tv-programma Andere tijden heeft in april 2017 een uitzending gewijd aan het Navo-hoofdkwartier.
Wandeling naar de Sint-Pietersberg, 13 km
Vanuit de stad kun je een mooie wandeling naar de Sint-Pietersberg maken, een klim van ruim 60 meter vanaf de Maas (gpx-track). De route voert langs het fort Sint-Pieter omhoog. Bovenop aangekomen passeer je het uitzichtspunt vanwaar je de oehoes kunt observeren die al jarenlang in een beschermd deel van de groeve broeden.
Even verderop heeft Natuurmonumenten een platform gebouwd dat een paar meter de groeve insteekt en een spectaculair panorama over de groeve biedt. Niet geschikt voor wandelaars met hoogtevrees!
Vanaf het platform kun je over een trap van ruim 200 treden in de groeve afdalen, waarbij je via infoborden over vele miljoenen jaren geologische geschiedenis geïnformeerd wordt.
De wandeling is gemakkelijk uit te breiden tot een rondje van circa 14 km, waarbij je langs de wijngaard van de Apostelhoeve en het Jekerdal de stad weer in loopt. Langs de Jeker is goed te zien hoe bevers hier hebben huisgehouden, veel bomen zijn ten prooi gevallen aan de bouwwoede van deze knaagdieren.
Let op: sinds juli 2019 kun je weer helemaal door de groeve van de Sint-Pietersberg naar Chalet d'n Observant lopen (en zo verder richting Kanne en Jeker) en hoef je niet meer terug te steken, in afwijking van de track op de kaart.
Maastricht info
Reisgidsen
De digitale Maastricht en Valkenburg Citygids van reisroutes.be bevat 3 uitgebreide stadswandelingen, informatie over bezienswaardigheden en praktische tips; pdf-formaat, dus gemakkelijk in gebruik op smartphone of tablet, voor slechts €5. Meteen te downloaden na aankoop.
Tip!
TUI heeft volop voordelige stedentrips naar Maastricht vanaf € 49 per nacht.