Stedentrip Praag
Praag: van de burcht tot het Wenzeslasplein en de Karelsbrug
De Tsjechische hoofdstad Praag stond al tijden op ons stedentrip-verlanglijstje, en afgaande op de raadgevingen in reisgidsen leek het een goed idee de stad te bezoeken in een van de sfeervolste perioden van het jaar: vlak voor Kerstmis, als de kans op een sfeervolle witte sneeuwdeken reëel is. Sneeuw was er genoeg, evenals bijtende vrieskou, maar daar had de gezelligheid op de kerstmarkten en in de cafés gelukkig niet onder te lijden.
Monumenten en massatoerisme
Het centrum van Praag ligt aan weerszijden van de Vltava (Moldau) en is niet al te groot, zodat je de meeste attracties zonder al te veel moeite kunt belopen. Dat is ook aan te raden, want een groot deel van de aantrekkelijkheid van Praag ligt in de doorkijkjes op prachtige huizen in smalle straatjes, in kroegjes en pleintjes die ineens opduiken. Als je zomaar een beetje ronddwaalt, leer je de stad het beste kennen en zul je zeker aangenaam verrast worden.
Veel verwaarloosde panden, waaronder veel uit de Jugendstilperiode, zijn na de val van het communisme grondig gerestaureerd, zodat Praag de laatste decennia een ware facelift heeft ondergaan. Die renovatie heeft overigens ook tot gevolg gehad dat het oude centrum, dat in zijn geheel op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, stevig in de greep van het moderne masssatoerisme is geraakt, met de bijbehorende souvenirwinkels vol goedkope rommel en internationale fastfoodtenten.

Jan Hus-Monument op Oudestadsplein
Staré Mesto – Oude Stad
Wat de Dam is voor Amsterdam, is het Oudestadsplein ( Staromestské námestí) voor Praag, en daar nemen we daarom gelijk maar een kijkje. Het plein wordt omringd door prachtige gebouwen, zoals de barokke Nicolaaskerk en het Kinsky-paleis in gotische stijl. Bij het oude Raadhuis verzamelen zich elk uur honderden toeristen om te zien hoe de als skelet weergegeven Dood in het astronomisch uurwerk aan een touw trekt en een zandloper omkeert, waarna de twaalf Apostelen de ronde doen. Vanaf de toren van het Stadhuis blaast een trompetter in middeleeuwse dracht tot slot een deuntje. We slagen er pas na drie dagen in op een heel uur op het plein aanwezig te zijn om de voorstelling te bekijken, die voor de verwende 21e-eeuwse toerist overigens qua spektakel nogal tegenvalt.

Trompetter op Stadhuis
We maken een rondje over de gezellige kerstmarkt die jaarlijks in de adventperiode plaatsvindt en waar allerlei lekkere en minder lekker ogende Tsjechische culinaire specialiteiten te koop zijn, zoals pizza's uit de frituur en moddervette worsten. Wij beperken ons maar tot een beker Glühwein in de bittere kou. Daarna maken we een rondje om het besneeuwde monument voor Jan Hus, de Tsjechische hervormer die een grote invloed op Luther heeft gehad en op 6 juli 1415 de martelaardood stierf.
Jugendstil
Op onze wandeling door de oude stad stuiten we op een aantal fraaie Jugendstil-panden, zoals het Representatiehuis Obecní dum, dat in 1912 geopend werd. De gevel is prachtig gerestaureerd en ook van binnen zijn de talloze Jugendstil-decoraties, onder meer van de Tsjechische kunstenaar Alfons Mucha, zeker het bekijken waard. Het gebouw is vrij toegankelijk en wordt voor culturele voorstellingen gebruikt, zoals concerten in de Smetana-zaal, waar in 1918 de republiek Tsjechoslowakije werd uitgeroepen. Het koffiehuis op de begane grond, dat van fraaie kroonluchters is voorzien, is een prima plek om wat te drinken en te eten, al wordt het hoofdzakelijk bezocht door toeristen. Je kunt hier ook posters en souvenirs met werk van Alfons Mucha kopen. Als je van het Oudestadsplein door Parížská in de richting van de Oude Joodse Begraafplaats loopt, kom je vele andere schitterende Jugendstilpanden tegen, waarvan de meeste de afgelopen jaren fraai gerestaureerd zijn. De Joodse Begraafplaats, waar de oudste graven uit de 15e eeuw dateren, en de bijbehorende Pinkassynagoge worden zeer druk bezocht. De unieke sfeer van deze begraafplaats, waar meer dan 100.000 mensen begraven liggen, komt 's ochtends vroeg, als het nog stil is, het best tot zijn recht. De hoge toegangsprijs (€ 13) geeft ook recht op bezoek aan het Joodse Museum en enkele synagogen (maar niet de Oud-Nieuw Synagoge).
Karelsbrug
De Karelsbrug is een van de grote monumenten van Praag. Op deze brug, die tot 1741 de enige vaste oeververbinding over de Moldau vormde, is het altijd druk met voetgangers die tussen de centrale stadsdelen Malá Strana en Staré Mesto onderweg zijn. De wandeling langs de levensgrote beelden, onder andere van de Tsjechische patroonheilige Johannes van Nepomuk, de schilderijenverkopers en muzikanten is steeds weer een genoegen, niet in het minst vanwege het unieke uitzicht op de burchtheuvel en de stad aan beide kanten van de rivier.
Pražský hrad – Praagse burcht
Via de schilderachtige straten van Malá Strana, dat het decor vormde voor de film Amadeus van Milos Forman (de wijk leek meer op het 18e-eeuwse Wenen dan het Wenen van nu), bereik je de helling naar de Praagse Burcht, de grootste ter wereld. Je kunt gemakkelijk een hele dag en meer in dit monumentale gebied doorbrengen, waar je overigens alleen de St.-Vitusdom gratis kunt bezoeken. Tijdens onze bezoek staat er een enorme rij toeristen voor het loketgebouw, die te wijten blijkt aan de enorm tijdrovende uitgifte van de audioguides aan de bezoekers. Te laat ontdekken we dat er nog meer kaartjesloketten zijn, die vreemd genoeg in het geheel niet aangegeven zijn en waar dan ook vrijwel niemand is. Praagse logica...
Via de schilderachtige straten van Malá Strana, dat het decor vormde voor de film Amadeus van Milos Forman (de wijk leek meer op het 18e-eeuwse Wenen dan het Wenen van nu), bereik je de helling naar de Praagse Burcht, de grootste ter wereld. Je kunt gemakkelijk een hele dag en meer in dit monumentale gebied doorbrengen, waar je overigens alleen de St.-Vitusdom gratis kunt bezoeken. Tijdens onze bezoek staat er een enorme rij toeristen voor het loketgebouw, die te wijten blijkt aan de enorm tijdrovende uitgifte van de audioguides aan de bezoekers. Te laat ontdekken we dat er nog meer kaartjesloketten zijn, die vreemd genoeg in het geheel niet aangegeven zijn en waar dan ook vrijwel niemand is. Praagse logica...
We kiezen voor de kleine tour, die toegang geeft tot het koningspaleis met het beroemde fenestratieraam, de St.-Jorisbasiliek en het pittoreske Gouden Straatje ((Zlatá ulicka), waar ooit goudsmeden gevestigd waren en ook Franz Kafka een tijdje woonde. Daar hebben we voor de hele dag wel genoeg aan. Het fenestratieraam blijkt een doodgewoon raam op een meter of 15 boven de grond, waaruit op 23 mei 1618 twee katholieke stadhouders met hun secretarissen door protestanten naar buiten werden gegooid (de tweede Praagse Fenestratie). Ze overleefden de val omdat ze op een mesthoop terechtkwamen. De mesthoop blijkt inmiddels verdwenen, zo constateren we.
Tip
Elk uur vindt voor de burcht de wisseling van de wacht plaats; om 12 uur is die extra bezienswaardig, met fanfaremuziek en het hijsen van de vlag.
Wie dorstig of hongerig is geworden van de klim en de wandeling in de burcht, vindt in de steile Nerudova Ulice in Mala Strana een paar betaalbare restaurants van redelijke kwaliteit, met traditionele Tsjechische gerechten.

Moderne kunst
Liefhebbers van architectuur en moderne kunst mogen het Veletržní palác zeker niet overslaan. Het ooit revolutionaire gebouw in functionalistische stijl dateert uit 1928 en heeft een glazen dak, wat in combinatie met de zes open verdiepingen een intrigerend geheel oplevert. De kunstcollectie is zeker de moeite waard, met werk van internationale kunstenaars als Picasso, Miró en Monet, maar ook intrigerende mystieke Tsjechische schilderijen uit de 19e eeuw (Max Švabinský en František Bílek). Het tijdperk van het sociaal realisme, met heldhaftig ogende arbeiders en boeren, ontbreekt evenmin. Als wij er rondlopen, zijn er merkwaardig genoeg nauwelijks bezoekers; blijkbaar is dit museum niet opgenomen in het lijstje van standaardattracties in Praag.
Een ander verplicht nummer voor liefhebbers van moderne architectuur is het Dansende Huis langs de Moldau van de Canadese architect Frank Gehry, waarvan het weinig traditionele ontwerp nogal wat weerstand opriep. Het gebouw is eigendom van de ING en heette oorspronkelijk Ginger (Rogers) and Fred (Astaire), vanwege de gelijkenis met een dansend paar.

Kutná Hora
Zoals gewoonlijk bij een stedentrip maken we ook ditmaal een uitstapje buiten de stad. Zo zien we wat meer van het land dan alleen maar een stedelijke omgeving. We kiezen voor Kutná Hora, een plaats met diverse bezienswaardigheden die per trein vanuit Praag in een uurtje bereikbaar is. Allereerst bezoeken we het bizarre ossuarium van Sedlec (volg vanuit het station de bordjes Kostnice Sedlec, een kapel waarin de botten van duizenden mensen gebruikt zijn om allerlei ornamenten te maken, van kruisen tot monstransen en kandelaars. In diverse zijruimten zijn de botten keurig gerangschikt en op elkaar gestapeld. In totaal bevat het ossuarium de gebeenten van zo'n 40.000 mensen.
We maken een wandeling door de besneeuwde historische binnenstad (Unesco-werelderfgoed) en brengen een bezoek aan de ijskoude 14e-eeuwse St.-Barbarakathedraal, gebouwd door Peter Parler, die ook de Praagse Karelsbrug op zijn naam heeft staan. Met een grappig treintje, compleet met machinist en conducteur, dat als een relict uit de communistische tijd oogt, keren we in een paar minuten terug naar het hoofdstation van Kutná Hora. Daar bewonderen we nog even de socialistische wandkunst, voordat we de sneltrein terug naar Praag nemen.